Ga.Succesvol_vermeerderen_van_fuchsia's-Deel

Ga.Succesvol vermeerderen van fuchsia's - Deel 1

Een van de redenen waarom tuinliefhebbers bij hun keuze van een groene hobby kiezen voor de fuchsia is het feit dat deze plant meestal zo gemakkelijk is te vermeerderen. Van fuchsia-liefhebbers die mijn stekresultaten aanschouwen krijg ik nogal eens de opmerking 'Hoe krijg je zo snel zulke mooie nieuwe plantjes en dat zonder veel uitval'. Nu, dat is een kwestie van diverse methoden/tips en trucs van andere fuchsialiefhebbers uitproberen en nog wat eigen ideeën daaraan toevoegen.

Na wat 'Algemene regels voor het afnemen /bewortelen van stekken' wordt vervolgens voor u behandeld de meest gangbare vermeerderingsmethode : die van 'Stekken in een voedselarm grondmengsel'. In speciale gevallen voldoet deze methode niet geheel. Dan kan men beter kiezen voor een van de 'Andere methoden om fuchsia's te stekken'. Deze worden behandeld in het artikel 'Succesvol vermeerderen van stekken - Deel 2'

Stek met een hieltje - Deze stekken bewortelen vaak gemakkelijk.

Algemene regels voor het afnemen/bewortelen van stekken

De redenen om stekken te maken kunnen verschillend zijn. Dat kan zijn omdat we meerdere planten van een variëteit willen hebben. Maar het kan ook zijn dat we de collectie willen verjongen. Of we willen een variëteit in de collectie houden die als oudere plant maar moeilijk is te overwinteren. En in de winterberging nemen nieuwe gewortelde stekken minder ruimte in dan benodigd is voor de oude moederplanten. Bovendien is zo'n jonge plant het volgende jaar vaak mooier dan de oude plant. Een feit is evenwel dat de door afstekken verkregen nakomelingen dezelfde eigenschappen hebben als die van de moederplant.

Voor het succesvol stekken gelden een aantal algemene regels:

* gebruik gezond stekmateriaal: vooral de toppen van de jonge scheuten bewortelen gemakkelijk.

* wees zuinig met stekpoeder, want overdaad schaadt. Enkele merken stekpoeder zijn: Bayer Huis & Tuin stekpoeder, Rhizopon AA, Aglucon en Pokon stekpoeder.

* de stekgrond of het stekmedium moet steriel zijn en dit medium mag men maar eenmalig gebruiken.

* gebruik voor het afsnijden van de stek een schoon en roestvrij scherp mes; een afgesneden stek met rafelige wond of gekneusd weefsel kan een bron voor infectie zijn.

* zijn er met dit mes eerder stekken e.d. gesneden waar schimmels aanzaten dan dit eerst goed schoonmaken voor u verder gaat.

* het stekje mag niet uitdrogen; als men niet direct kan stekken de stekken bewaren in een plactic zakje met daarin enkele druppels water en daarna het zakje opgeblazen dichtknopen.

* zorg voor etiketten/spaantjes en schrijf de juiste naam hierop zonder fouten met een watervaste en licht-bestendige stift.

* verwijder regelmatig al het afgevallen blad, bladstelen en door schimmel aangetaste stekken.

* nadat de stekken zijn gestoken en deze water hebben gehad deze met een schimmelwerend middel bespuiten.

Het stekken kan het gehele jaar door gebeuren, maar de beste tijd is in het voorjaar van half februari tot half april. Het kan ook in het najaar en dan van eind augustus tot eind september. Zoals hierna bij de verschillende typen stekken is aangegeven vragen sommige variëteiten fuchsia's qua jaargetijde van stekken een specifieke voorkeur.

Welke soorten stekken kunnen worden gemaakt en in welke tijd van het jaar kan dat het beste gedaan worden?

A. Kopstek - in het voorjaar

B. Tussenstek - in het voorjaar

Boven: kopstek Midden: tussenstek Onder: tussenstek die overlangs is doorgesneden.

C. Tussenstek, die overlangs is doorgesneden - in het voorjaar

D. Tussenstek met twee knopen - zowel in voorjaar als najaar

E. Stek met hieltje, dat is een afgescheurd zijtakje - zowel in voorjaar als najaar

F. Stek met drie bladeren per knoop - voor een kroonboom of 'volle' plant

G. Oogstek - stukje tak met twee knopen en slapende ogen

H. Houtstek - in het najaar, bestemd om in het overwinteringseizoen in de koelkast te bewaren in een afgesloten bakje met turfmolm of scherpzand. Deze methode van stekken wordt hier later behandeld onder 'Andere methoden om fuchsias te stekken'.

De gestoken stekken bewortelen het beste in een kas en dan afgeschermd voor directe zonneschijn. Beschikt men niet over een kas, plaats ze dan uit de zon voor een raam van de woonkamer of van een leegstaande slaapkamer. En een plaats uit de zon buiten kan ook, mits de buitentemperatuur dan minimaal 18°C is.

Bepalende factoren voor een goede beworteling zijn:

* warmte en met name bodemwarmte is van invloed op de snelheid van bewortelen. Het beste bewortelen de stekken bij een bodemtemperatuur van circa 24°C. Bij kwekerijen wordt de bodemwarmte geregeld via verwarmingsbuizen onder of in de stektafels. Een hobbyist kan het best gebruik maken van elektrische verwarmingsmatjes, welke in verschillende formaten in de handel zijn. Ook kunnen zij de bodem verwarmen met een speciale verwarmingskabel, welke in verschillende lengtes verkrijgbaar is;

* voldoende licht krijgen, maar ze mogen niet in direct zonlicht staan;

* de hoeveelheid zuurstof die kan worden opgenomen via een luchtige stekgrond of ander stekmedium;

* de opname van water, zorg dat de stekken niet te droog en ook niet te nat staan;

* de luchtvochtigheid in de omgeving van de stekken; een lage luchtvochtigheid kunnen de stekken niet aan omdat ze nog geen wortels hebben om het water naar het blad te transporteren (afdekken met kap van kamerkasje of folie); de ideale luchtvochtigheid in de stekruimte is 80 à 90%.

Verschillende fasen van beworteling tot bloei zijn:

* van onbewortelde tot stek met eerste eigen wortels;

* een vegatieve groeiperiode, dat wil zeggen dat er groei in de stek zit;

* een periode van afharding, waardoor de stek bestand wordt tegen temperatuursverschillen, regen en wind;

* de kopvorming en daarna de bloei.

Stekken in een voedselarm grondmengsel

Goede stekgrond bestaat uit 1 deel turfmolm vermengd met 1 deel perlite. Vroeger werd hiervoor gebruikt turfmolm vermengd met zand, maar dit grondmengsel zakt al spoedig in en dan is dit stekmedium niet luchtig meer. Er mogen beslist geen meststoffen in de stekgrond zitten en deze moet tevens steriel zijn. In tuincentra zijn tegenwoordig zakken met goede en steriele stekgrond te koop.

De behandeling voor het steken van de stek gaat als volgt. Ongeveer een halve centimeter onder de knoop de stek recht afsnijden (sommige fuchsialiefhebbers snijden schuin af, maar het stukje schil aan het schuine uiteinde kan gemakkelijk aanleiding geven tot botrytis). Bij een kopstek van deze knoop de bladeren verwijderen. Eventuele bloemknoppen verwijderen. Het uiteinde van de stek ongeveer 1 cm in stekpoeder dopen en daarna een teveel aan stekpoeder - dat de wortelvorming remt - goed afkloppen.

Het steken van de stek doen we in een potje. Maar als er zo'n 60 à 70 stekken opgezet worden, kunnen ze beter in een kamerkasje of een polystyreen bak gestoken worden; laatstgenoemde is uitermate geschikt voor het steken van najaarsstekken omdat deze erin tot eind februari moeten blijven staan. We vullen het potje of de bak met stekgrond, maar drukken dit niet aan; prikken vervolgens een 2 cm diep gaatje in de stekgrond met een potlood of stokje en steken hier de stek in. Ook de gestoken stek mag niet aangedrukt worden, we gieten water bij de stek waardoor de vrije ruimte rond het gaatje volloopt met stekgrond. Nu nog het geheel bespuiten met een schimmelwerend middel (bijvoorbeeld Eupareen). Staan de stekken in een kas waar de luchtvochtigheid minimaal 80% is dan hoeft er geen plastic folie/kap of glasplaat overheen geplaatst te worden, maar dan wel afschermen met een krant. Op deze manier is de kans op het ontstaan van botrytis veel kleiner. De stekken moeten wel in het licht, maar niet in de zon staan. Ter voorkoming van het ontstaan van botrytis, afgevallen steeltjes en blad verwijderen. Is er geen bodemwarmte, dan moet de temperatuur in de stekruimte 18 à 20°C zijn. Met een bodemverwarming van circa 24°C bewortelen de stekken veel sneller en er zullen veel meer stekken aanslaan. Na drie dagen halen we de plastic folie/kap, glasplaat of krant van de stekken af en nevelen we ze met een schimmelwerend middel.

Mini-kasje - Het potje met de gestoken stek wordt in een 'mini-kasje' geplaatst (dichtgeknoopt plastic zakje of op schroefdeksel in omgekeerde jampot).

Mini-kasje - In een transparant verpakkingsdoosje van bijvoorbeeld boter kunnen zo'n 6 à 10 stekken tegelijk bewortelen.

Mini-kas - In de handel zijn speciale mini-kasjes waar op een klein oppervlak zo'n 25 à 35 stekken onder een transparante kunststof kap met afsluitbare ventilatie-openingen bewortelen.

De stekken kunnen ook gestoken worden in polystyreen tableaus met daarin 104 gaten die gevuld zijn met stekgrond. De tableaus staan ongeveer 2 mm vrij van de ondergrond, dit om een goede luchtcirculatie te verkrijgen. Stekken in dergelijke tableaus kan alleen in het voorjaar, aangezien ze hierin maximaal vier weken mogen staan en dan dus geworteld moeten zijn voor het oppotten.

Het tijdstip van oppotten na beworteling is afhankelijk van de temperatuur in de stekruimte en of er op bodemwarmte wordt gestekt (al na 14 dagen kunnen ze dan worteljes hebben). Zijn de worteltjes nog erg klein wacht dan nog een week. Bij het overpotten zorgen we er voor dat er zoveel mogelijk stekgrond aan de worteltjes blijft zitten. We vullen een potje met een diameter van 6 à 8 cm met goede potgrond, maar drukken deze niet aan, maken hierin een gaatje ter grootte van het kluitje grond wat aan de stek hangt en zetten hier de stek voorzichtig in. Daarna aangieten en ook nu de potgrond niet aandrukken. Zorg ervoor dat de potgrond niet uitdroogt of te nat is. Ook blijven opletten op het ontstaan van schimmelvorming. Daartoe zorgen voor een goede luchtcirculatie (bijvoorbeeld met een ventilator). Afgevallen blad verwijderen. De eerste drie dagen na het verpotten houden we de plantjes nog uit de zon maar daarna zetten we ze zo zonnig mogelijk. Dit om te voorkomen dat de internodiën (lengte stengel tussen de bladknopen) te lang worden. Na ongeveer 4 tot 6 weken gaan we bijmesten.

Het vormgeven van de opgroeiende gewortelde stek gaat als volgt. Na de eerste drie bladparen de stekken toppen. Om een bossige plant te verkrijgen telkens toppen na twee bladparen (bij planten met lange internodiën toppen na 1 bladpaar). Hiermee gaan we door tot eind april/half mei. Als we van de stek een kroonboom willen maken toppen we niet eerder tot de stek uitgegroeid is tot de gewenste hoogte. Wel halen we alle uitgelopen zijtakjes weg, maar laten wel de bladeren rond de stam zitten. Dat zijn namelijk de saptrekkers, die ervoor zorgen dat een stevige (dikke) stam ontstaat.

Met bodemwarmte kan de stekgrond de ideale temperatuur 23 tot 25°C voor beworteling verkrijgen. Bij kwekerijen wordt dit geregeld via verwarmingsbuizen onder of in de stektafels. Een hobbyist kan het best gebruik maken van verwarmingsmatjes onder de stekken. Deze matjes zijn in verschillende lengtes verkrijgbaar.

'Gelderse Fuchsia Info-site'- november 2008