| . |
| Veel
fuchsiahobby-isten zullen niet weten hoe hun lievelingsplant fuchsia zijn naam
heeft gekregen. Wel, deze plantnaam is bedacht door de grote Franse ontdekkingsreiziger,
missionaris en plantkundige Charles Plumier.Van een van zijn reizen naar Midden- en
Zuid-Amerika bracht hij een plant mee die toen in Europa nog geheel onbekend was, maar die
wij nu onmiddelijk als een fuchsia zouden herkennen. |
|
|
| In de
wetenschappelijke verhandeling waarin Plumier in 1703 zijn nieuwe vondsten beschreef,
treffen we fuchsia |
F.
triphylla, dit is vrijwel zeker de eerste in 1696 gevonden species
Triphylla flore coccineo |
|
|
|
| voor het eerst aan in 'Nova plantarum Americanarum genera', in het
nederlands vertaalt als 'Nieuwe geslachten van Amerikaanse planten' |
| Met die naam wilde hij alsnog de Duitse plantkundige Leonard Fuchs eren,
die toen al 137 jaar dood was. In deze verhandeling komt als eerste vermelding van een fuchsia
voor Fuchsia triphylla flore coccineo. Linnaeus heeft later in zijn
'Species Plantarum' de fuchsia triphylla coccinea L. hierop gebaseerd. En toch
hebben de eerste cultivars niet het voorkomen van een triphylla. Vermoedelijk zijn
de eerste kruisingen in Europa omstreeks 1793 ontstaan. De engelsman Lee zou voor zijn
eerste kruisingen gebruik gemaakt hebben van stekjes van een F. coccinea,- een
species met een magellanica-achtig voorkomen, Dat zou kunnen verklaren waarom die
eerste kruisingen meer kenmerken van een F. magellanica hebben. |
|
| Achtergronden van plant-eponiemen |
| Fuchsia als naam voor een plant is een voorbeeld van een eponiem,
een woord dat ontleend is aan de naam van een persoon. Er zijn inmiddels ruim honderd
andere plantensoorten gevonden die met die eerste Fuchsia dusdanig verwant zijn,
dat ook zij diezelfde naam verdienen. Ze vormen nu samen het geslacht fuchsia en
worden van elkaar onderscheiden met ieder een eigen soortaanduiding, die ook weer bestaat
uit een latijns of gelatiniseerd woord. |
|
| Kwekers hebben kans gezien uit die wilde fuchsia-soorten
(species) cultuurvormen voort te brengen, waarvan de fuchsia-liefhebber nu een aantal in
zijn collectie heeft, Die kwekers en ook hun klanten namen het wetenschappelijke eponiem
onveranderd over in het vakjargon en de volkstaal, althans de geschreven vorm, hoewel op
den duur geheel zonder hoofdletters en dus geschreven als fuchsia. En met die
naam kwamen de gekweekte planten ook naar Nederland, waar we ze voor het eerst zien
opduiken in 1855. |
|
. |
| F.
coccinea - Is een der kruisingsouders van de eerste cultivars |
|
|
| In 1892 komt voor het
eerst voor, de kennelijk aldus uitgesproken volkse versie foksia, die ook in 'de
dikke van Dale' wordt genoemd. De lotgevallen van Fuchsia, fuchsia en foksia
geven een goed beeld van de gang van zaken bij enkele tientallen andere namen van
gekweekte planten in onze taal: een specialist beschreef een voor de wetenschap nog
onbekende soort of onderscheidde een nieuw geslacht en vernoemde een vakgenoot, een van
zijn vrienden of een dame die hij hiermee vereerde. |
|
| Nationaliteit speelde bij de keus nauwelijks een rol. Vervolgens ging het
volk de wetenschappelijke naam gewoon gebruiken als volksnaam voor de kweekproducten.
Daarbij konden de uitspraak, en soms ook de schrijfwijze, per taal gaan verschillen (zie
het Duitse 'Fuchsie' en het Scandinavische 'fuchsior'). |
november 2008